te Amsterdam
Weinig gebouwen hebben aan het begin van de
20e eeuw
zoveel invloed
gehad op de ontwikkeling van de
architectuur als de 'Beurs van Berlage', gebouwd van 1898 tot 1903.
Het ontwerp van
H.P. Berlage
heeft onder meer de architecten van de
Amsterdamse School
beïnvloed, maar
Berlage is zo apart, dat werk in zijn stijl wel 'Berlagiaans' genoemd wordt.
Het enorme gebouw aan het Damrak staat als een overkluizing boven het water van de Amstel.
De 19e-eeuwse en 17e-eeuwse voorgangers
lagen steeds iets verder stroomopwaarts.
Baksteen
domineert het beeld,
natuursteen
is gebruikt voor accenten en
beeldhouwwerk
(door L. Zijl).
Van de gevel aan het Beursplein wordt de symmetrische opzet doorbroken door de hoge
klokkentoren
aan de linkerzijde. De
ingang
ligt in een breed
portiek,
via een trap onder drie
rondbogen
bereikbaar.
Het rijke
interieur,
met
houtsnijwerk
en
muurschilderingen,
is mee-ontworpen,
zodat het geheel als een 'Gesamtkunstwerk' beschouwd kan worden.
De gebouw bevatte oorspronkelijk verschillende beursfuncties: de grote
Goederenbeurs (onder
zadeldak),
de Effectenbeurs, de Graanbeurs (onder
sheddak)
en een kleine Schippersbeurs,
toegankelijk vanaf het Damrak. De post, telegraaf en
telefoon namen ook een belangrijke plaats in.
Door de moeilijke 'ondergrond' zijn verzakkingen opgetreden,
waardoor in 1909 in de grootste zaal
(de Goederenbeurs) de overspanning van de
scheibogen
van de
'zijbeuken' verkleind moest worden tot die van de
galerijen
erboven. De ijzeren spanten onder het glazen zadeldak kregen
trekstangen.
Na het vertrek van de Beurs werd het gebouw grondig gerestaureerd en geschikt gemaakt voor
culturele doeleinden, zoals
tenstoonstellingen en concerten.
Tekst: Jean Penders (09-2006). Bronnen: zie literatuurlijst. Afbeelding: Jean Penders
